İntiharın İpuçları ve İşaretleri

Depresyonu Tanıyalım
7 Eylül 2017
Komplekslerimiz ve Davranışlarımız
7 Eylül 2017

İntiharın Önceden Anlaşılmasına Yönelik İpuçları:

Yaşam Biçimiyle İlgili ve Durumsal İpuçları:

a- Hayatın erken dönemlerinde evden ve okuldan kaçma, dürüst olmayan davranışlar.

b- Baba tarafından erken reddedilme.

c- Yinelenen ve başarısız olmuş evlilikler.

d- Alkolizm ve uyuşturucu kullanımı.

e- Düzensiz ev ve iş hikâyesi, gelirde iniş çıkışlar.

f- Çalışma gücü ve başarı arasındaki çelişki.

g- Uzun süreli ölümcül hastalık.

h- İş, evlilik ve yakın dostlarla ilgili kayıplar ya da problemler.

ı- İntihara kararlı olma, saldırgan hayat sürme (hayatta saldırgan davranışlar).

i- Büyük zorlamalar getiren yaşantılar.

Davranışla İlgili İpuçları:

a‑ Ruhsal bozukluk belirtilerinin bulunması.

b‑ Ölüm riski olan ilaçları küçük dozda kullanma.

c‑ Son 6 hafta içinde duygusal ilişkilerde kesilme.

d- Cinsellikle ilgilenmeme.

f‑ Toplumsal etkileşimlerden geri çekilme.

g‑ Sevdiği eşyaları eşe dosta dağıtma.

İletişimle İlgili İpuçları:

a‑ Ölüm isteğini belirten doğrudan ve yinelenen konuşma­lar.

b‑ Dolaylı olarak mutsuz, olumsuz, kararsız, karamsar düşünce içeriği ve umutsuz konuşma içeriği.

İntihar Konusunda Doğrular ve Yanlışlar:

  • Suisidden bahseden kişiler intihar etmezler.(Y)
  • Her intihar eden on kişiden sekizi suisidden birkaç ay önce belirgin sinyal, uyarı ve ipuçları vermektedir.(D)
  • Eğer intihardan bahsetmezsek, intihar gerçekleşmez.(Y)
  • Suisidden bahsetmek önlenmesinde etkili bir yöntem­dir.(D)
  • Suisid uyarı vermez.(Y)
  • Araştırmalara göre suisidal kişiler tarafından yapılan yardım çağrıları çoğunlukla kodlanmış (İmalı) şekilde veri­lir, bunların farkına varmak hayat kurtarabilir.(D)
  • Suisidal kişiler kesinlikle ölmek istemektedirler.(Y)
  • Suisidal kişilerin çoğu yaşamla ölüm arasında kesin bir seçim yapamamışlardır. Bir bakıma “ölümle kumar oyna­maktadırlar,” kendilerini kurtarmayı başkalarına bırakır­lar.(D)
  • Bir kişi bir kez suisidal olduğu zaman ömür boyu suisi­dal davranışları devam eder.(Y)
  • Kendilerini öldürmek isteyen kişilerin çoğu yalnızca kı­sıtlı bir zaman için suisidaldirler. Eğer krizden kurtulabi­lirlerse iyi bir hayat sürebilirler.(D)
  • Kriz sonrası iyileşme suisid riskinin sona erdiğini göste­rir.(Y)
  • İntihar girişiminde bulunanların çoğu “iyileşme” başla­dıktan sonraki üç ay içerisinde ölümcül düşünce ve duygula­rını gerçekleştirmek için yeterli enerjiye sahiptirler. Aile­ler ve hekimler özellikle bu dönemde dikkatli olmalıdır­lar.(D)
  • İntihar ya çok zengin ya da tam tersi çok fakirlerde gö­rülür.(Y)
  • Suisid, toplumun her türlü ekonomik seviyesinde görüle­bilir.(D)
  • Suisid eğilimi kalıtımsaldır.(Y)
  • Suisid kişiseldir ve önlenebilir. Yalnız ailede bu kişinin intiharı diğerleri üzerinde büyük etki yaratabilir ve onları da risk altına sokar.(D)
  • İntihar eden herkeste psikiyatrik bir bozukluk var­dır.(Y)
  • İntihar eden kişiler çok üzüntülü, ümitsiz olabilirler; bu, her zaman akıl hastalığına işaret etmez.(D)
  • Televizyondaki intihar sahneleri (model oluşturarak) intiharları arttırabilirler.(D)(90)

Suisid Riskini Belirleme:

Her türlü suisid girişimi önemsiz gibi görünse dahi bir yardıma çağırma olarak algılanmalıdır. Suisid fikri bir ki­şinin iç dünyasının kararsızlığı ile başa çıkabilmek için son çabası olarak düşünülmeli. Suisid fikri ya da girişimi bir­kaç faktörün birleşmesiyle ortaya çıkar. Ki, bunlar psiki­yatrik bir hastalığın varlığı, hastalığın şiddeti, kişilik yapısı, aile ve sosyal destek sistemleri ve daha önceki öy­küsüdür. Bu nedenle suisid riskinin belirlenmesi, bu ve diğer risk faktörlerinin bilinmesi ile desteklenmelidir.

Suisidal davranış bir süreçtir. Bir ucunda uçuşan intihar düşünceleri diğer ucunda ise ciddi suisidal impulslar bulun­maktadır. Suisid riskini belirlemede hastanın suisid plân­larını ve seçilen metodu öğrenmek ve kurtarılma zamanını hesaplayabilmek önemlidir. Örneğin eşinin yanında 50 adet asetoaminofen tableti içen kişi, gizli, detaylı plânlar ya­pan ve ipucu bırakmayan birine göre daha az risk altında­dır.

Yüksek Suisid Riskini Gösteren Faktörler:

  • Majör depresyon veya bipolar bozukluk deprese tip; özel­likle de hastanın ümitsizlik duyguları varsa veya bu ko­nuda istek belirtiyor ve bir silah ediniyorsa…
  • Değerli şahsî eşyalarını ve koleksiyonlarını elden çıkarı­yorsa…
  • Psikoz içerisinde kendisine suisid yönünde emir veren ha­lüsünasyonlar (gaipten ses işitme)…
  • Şizofren hastada sekonder olarak gelişen depresyon…
  • Organize plânlı suisid fikri ve düşük kurtulma durumu,
  • Kullanılan veya düşünülen metodun ölümcüllüğünün yüksek olması…
  • Klinik olarak deprese bir biçimde suisidal kominikasyon.
  • Sevilen, ölmüş bir kişi ile tekrar birleşme arzusu (Özel­likle adolesan intiharları için…)
  • Yakın geçmişte veya ani bir kayıp ile birlikte alkolizm.
  • Belirgin bir presipitan faktörün varlığı.

Suisid riskinin klinik olarak belirlenmesi oldukça zor bir görevdir. Traunt ve arkadaşlarının (1991) Londra ve Ontorio çevresinde çalışan 99 psikiyatriste gönderdikleri sorularda, psikiyatristlerden suisid riskini belirlemede kendileri için önemli olan 10 faktörü sıralamaları, varsa başka ilavele­rini belirtmeleri istenmiş. Sonuçlar şöyle sıralanmış:

  1. Ümitsizlik en önemli risk faktörü olarak belirlenmiş.
  2. İkinci olarak intihar niyeti,
  3. Daha önceden intihar girişimi varlığı,
  4. Mood ve affektin seviyesi (Disforik olması),
  5. İnsanlar arası ilişkilerin kalitesi,
  6. Depresyon belirti ve bulguları,
  7. Sosyal entegrasyon durumu,
  8. Son zamanlarda ilişkilerde kayıp,
  9. Mental durumun belirtileri,
  10.  Yardımı kabul etmeye yönelik isteklilik.

Bu yayına, verdiği cevaplarla katkıda bulunan psikiyat­ristlere göre, psikiyatrik teşhis birçok risk faktöründen daha önemsiz bulunmuş ve 11. sıraya yerleştirilmiş.

Ümitsizlik son zamanlarda, özellikle Beck ve arkadaşları tarafından daha da fazla ilgi çekmiştir.(92)

Suisid Yüklülüğünün Derecesini Belirleme:

  1. Suisid düşünceleri (Düşünce, istek, dürtü)
  2. Suisid tasarıları (Düşünceyi eyleme dönüştürmeyi tasar­lama aşaması)
  3. Eylem için kurulan planın özellikleri:
  • Hastanın ayrıntılı bir planı var mıdır?
  • Kullanmayı planladığı araçlar, ulaşabileceği şeyler midir?
  • Bu araçlar öldürücü müdür?
  1. Geleceğe ilişkin plânları, istekleri var mıdır?
  2. Hastanın mental durumu nedir?

(Psikotik, deprese, entoksike vb.)

Suisid Girişiminin Ciddiyetinin Değerlendirilmesi:

  1. Kullanılan yöntem tehlikeli midir?
  2. Hasta yöntemin işe yarayacağına inanmış mıdır?
  3. Girişimci, keşfedilmeyeceğine inandığı bir yöntemle mi gerçekleştirmeye çalışmıştır?
  4. Hastanın hayatta kaldığı için taşıdığı duygu nedir?
  5. Arkasından bir mesaj bırakmış, bir şey istemiş midir? Yoksa yalnızca ölmeyi mi düşünmüştür?
  6. Girişime yol açan psikolojik ya da yaşamsal koşullar şimdi değişmiş midir?

 

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir